بابک اثر جلال برگشاد – معرفی کتاب
بابک خرم‌دین رهبر سرخ‌پوشان آذربایجانى یکى از قهرمانان ملى ماست. بابک هر چند برخلاف حکومت عباسیان سال‌هاى سال جنگید، اما با اسلام مخالفتى نداشت و این را از میان تعداد زیادیاران مسلمانش نیز مى‌توان مشاهده کرد. این مورد شاید به مذاق کسانى که مى‌خواهند قیام بابک را بعنوان آخرین قیام مذهبى زرتشتیان ساسان قلم‌داد کنند، خوش نیاید. اما قیام بابک بیش از همه یک قیام طبقاتى بود.
در حالى که بزرگان و به قول نویسنده کتاب مردان طلاء و نقره دوران خوشى را در اوج شکوه عباسیان و دوران هارون بزرگترین خلیفه آنها مى‌گذراندند، جنگ‌هاى که براى کشورگشائى و یا نگه‌دارى کشورهاى فتح شده در مى‌گرفت بار مالى عظیمى داشت و این طبقات پایین جامعه و زحمت‌کشان و کشاورزان بودند که مى‌بایست با مالیات‌هایشان بار مالى آنها و با جان‌هایشان بار مرگ آنها را به دوش بکشند. این مورد بخصوص در مورد اقلیت‌هاى مذهبى که مى‌بایست مالیات‌هاى چندگانه بپردازند بیشتر رنج‌آور بود. بابک مردى از دل این دوران است، که با توجه به نیروى که در اتحاد میان مردم است، دست به قیام بر علیه مالیات‌بگیران خلیفه مى‌زند.
زندگى بابک تماماً سراسر از سلحشورى و مبارزه براى حمایت از این مردم است. در این میان زحمت‌کشان بسیارى به او پیوستند، این خیل عظیم افرادى که با جان و دل بر علیه زورگیران به پا خواسته بودند خلفاى عباسى را ترساند. بخصوص که ضعف این خلفاً در مهار این شورشى که در کنار گوششان بود، باعث شد که در نقاط دورتر قلمرو پهناور عباسى مانند اندلس، خراسان، مصر و سیستان شورش‌هاى سر بگیرید. در مجموع خلفا عباسى با جمع‌آورى نیروى زیادى توانستند شورش بابک را سرکوب بکنند، اما این امر به دیگران از قبیل طاهر در خراسان و یعقوب لیث در سیستان کمک کرد که قیام خودشان را پیش ببرند و به عنوان اولین قیام‌هاى ایرانیان مسلمان به جهت براندازى عباسیان ماندگار تر باشند. این در حالى است که عباسیان خود به دست ایرانیانى از قبیل ابومسلم به خلافت رسیدند و باز این ایرانیان بودند که مامون را یارى کردن تا برادرش امین را شکست بدهد. اما تمام ایرانیانى که به عباسیان کمک کردند تنها از آنها خیانت دیدند و بزرگانى مثل ابومسلم و جعفر برمکى سر خود را در این میان از دست دادند.
در حالى که انتظار داشتم رمان بابک رمانى تاریخى/سلحشورى باشد، اما در همان فصول اول نویسنده آب پاکى را بر روى ذهنیاتم ریخت و مشخص شد که این رمان بیشتر یک رمان بزمى است تا رزمى. و خبر نبردهاى بابک بیشتر در میان صحنه‌هاى معاشقه خلیفه به گوش شما مى‌رسد تا در صحنه‌هاى جنگ!
من با رمان‌هاى بزمى مخالفتى ندارم، اما هر کسى را بهر کارى ساختند! اگر از خسرو پرویز بخواهیم که درگیر یک رمان بزمى بشود اشکال ندارد، اما فکر کنید که رستم را بخواهید از میدان رزم وارد بزم بکنید! احتمالاً همان ابتداى کار مجلس را به هم مى‌زند و به حالت قهر سوار رخش مى‌شود و راهى زابلستان مى‌گردد و تازه باید طوس پهلوان را با کلى خواهش التماس پیشش بفرستیم تا ما را ببخشد.
بابک و دیگر سلحشوران تاریخ نیز همه از این جنس بود‌ه‌اند. اینها حتى بعضاً فرصتى براى راه‌انداختن زندگى مشترک نداشته‌اند و اگر داشتند به فرزندانشان تنها موقعى توجه مى‌کردند که دشمنان را با شمشیر و تیر از پا در مى‌آوردند. این مردان، مردان بزم نیستند و به نظر من نوشتن کتاب بزمى در مورد آنها گناهى نابخشودنى است.
اما چند نکته جالب:
- در کتاب از پدر و برادر بابک به نام عبدالله و از نابرادریش به نام معاویه اسم برده است! حتى رهبر ارامنه به نام سهل خوانده مى‌شود! نمى‌دانم در آن موقع اسامى عربى مد بوده است یا خیر ؟ اما به نظر من این نام‌گذارى‌ها کمى عجیب است، هر چند که بعید مى‌دانم نویسنده کتاب، بعنوان یک تاریخ نویس چنین اشتباهاتى کرده باشد.
- رسیدن کتاب به چاپ نهم به نظر من نشان دهنده علاقه مردم به خواندن در مورد قهرمانان تاریخیشان است، امیدوارم نا‌امید نشده باشند!
- شما بیش از اینکه در این کتاب با نبردهاى بابک آشنا شوید با معشوقه‌هاى هارون آشنا مى‌شوید.
البته شاید من در انتقاد از این کتاب زیاد تند رفته باشم، چون این کتاب را چندوقت پیش یکى از دوستان به من پیشنهاد کرده بود و با توجه به علاقه او به ایران‌زمین فکر مى‌کردم کتاب جالبى است، بنابراین به یکى‌دیگر از دوستان که مى‌خواست براى پدرش کتاب تاریخى بخرد معرفى کردم، فقط نمى‌دانم آن بیچاره‌اى که این کتاب را هدیه گرفته چقدر در دلش به من بد و بیراه گفته است!
اگر شما به کتاب‌هاى بزمى علاقه دارید، از این کتاب خوشتان خواهد آمد، اما اگر علاقه‌مند کتاب‌هاى رزمى و سلحشورى هستید، فکر نمى‌کنم از کتاب خوشتان بیاید.
در پایان یک نکته جالب دیگر که یادم نیست در کجا خواندم و آن اینکه آیا مى‌دانستید که بابک و پرچم سرخ‌گون بابک براى سران رژیم کمونیستى، بخصوص استالین بعنوان یک الگو مطرح بوده است؟ و قیام بابک را اولین قیام کارگران آزاد مى‌دانند؟ (قبل از آن بردگان، بخصوص در روم بارها قیام کرده بودند و هم زمان با بابک نیز چنین قیامى اتفاق افتاد). حتماً مى‌دانید که استالین بعنوان یک گرجى با فرهنگ آذربایجان کاملاً آشنا بوده است. آیا رنگ سرخ پرچم شوروى که حدود ۷۰ سال بر روى روسیه و اقمارش بود و حتى رنگ سرخ پرچم چین کنونى یادگارى از سرخ‌جامگان ماست؟
شاد و کتاب‌خوان باشید
کتاب: بابک
نویسنده: جلال برگشاد
مترجم: رحیم رئیس‌نیا، رضا نزابى‌نژاد
ناشر: انتشارات نگاه
نوبت چاپ: نهم ۱۳۸۳
تعداد صفحه: ۵۳۸ صفحه
شمارگان: ۳۰۰۰ نسخه
قیمت: ۳۸۰۰۰ ریال
شابک: ۶-۴۲-۶۱۷۴-۹۶۴
__________
پ.ن: این مطلب نخستین بار برای وبلاگ کرم کتاب نوشته شده است.
